Gdzie znaleźć kościół w kraterze, wulkaniczne jeziora i zobaczyć wulkan od środka? Dziennik Bałtycki Wygasłe wulkany w Europie tworzą przepiękne krajobrazy. Jeszcze w kwestii przypomnienia: Guanczowie to pierwsi znani mieszkańcy Wysp Kanaryjskich. Zamieszkiwali oni głównie skalne jaskinie i mieli swój własny język. Pod koniec XV w. ich kultura zanikła, pozostawiając jedynie nieliczne ślady. To tyle z legend, a teraz czas na fakty – bez koloryzowania. Zapraszam do lektury! Park Narodowy Teide Współpraca pomiędzy Uniwersytetem Manchesteru i maniakami wulkanów zaowocowała opublikowaniem listy dziesięciu najniebezpieczniejszych wulkanów na świecie. Podczas wyboru kierowano się dwoma kryteriami - prawdopodobieństwem erupcji w ciągu najbliższych 100 lat oraz możliwością pozbawienia życia do miliona osób. #10. Gunung Interaktywna mapa trzęsień ziemi, pomaga śledzić i przewidywać aktualne i potencjalne trzęsienia ziemi na całym świecie. Monitoruj aktywność sejsmiczną w Polsce, Europie i na świecie! Islandzki wulkan, który zmienił historię Europy. Miliardy ton lawy płynącej ze stu trzydziestu kraterów to był zaledwie początek. Przez osiem miesięcy z ogromnego pęknięcia w ziemi Vay Tiền Nhanh Ggads. Obecnie możemy znaleźć kilka aktywne wulkany na kontynencie europejskim. Chociaż w przeszłości uważano je za środek bogów do wyrażenia swojej wściekłości, dziś wiemy, że wulkany są jednym z najbardziej imponujących zjawisk przyrodniczych na która bada ten fakt, to wulkanologia. Zainteresowani podróżni mają do wyboru wiele miejsc docelowych. W tym artykule opowiemy o głównych aktywnych wulkanach w Europie, uporządkowanych od najmniej do największego znaczenia. Jaki jest najważniejszy aktywny wulkan w Europie?5. Wulkan Metana, GrecjaNa półwyspie Metana znajdujemy około trzydziestu wulkanów. Wśród nich jest wulkan Metana, który jest jedną z głównych atrakcji turystycznych greckich Wulkan Milo, GrecjaMilo jest uważany za potencjalnie aktywny wulkan. Znajduje się na wyspie Milo, jednym z najmniej turystycznych rejonów Morza Egejskiego. Krater wulkanu został pokryty morzem, co spowodowało powstanie się nazywa zatoczka do okrągłego wlotu wody, który zwykle ma wąskie wejście do morza. Jest mniejszy niż Kaldera Santorini, GrecjaKaldera Santorini to wciąż aktywny kompleks wulkaniczny. Jedna z najpotężniejszych erupcji miała miejsce w XVII wieku pne i jest znana jako Erupcja minojska. To wydarzenie doprowadziło do wymiana Wulkan Nísiros, GrecjaWulkan Nísiros jest najmłodszym wulkanem na Morzu Egejskim. W ostatnich latach temperatura tego wzrosła, więc uważa się, że w najbliższej przyszłości może nastąpić nowa Wulkan Etna, WłochyWulkan ten znajduje się na wschodnim wybrzeżu Sycylii i jest jednym z wulkanów bardziej aktywny na świecie. Jednak pomimo ciągłych erupcji, wokół niego wyrosły niektóre miasta, których głównym przedmiotem działalności jest jej wysokość różni się w zależności od erupcji, Etna mierzy około metrów. Taka jest jego wartość, że w czerwcu 2013 roku został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Dlatego możemy uznać go za najważniejszy czynny wulkan w widać na poniższym filmie, jego erupcje są imponujące i wskazane jest, aby nie zbliżać się zbytnio do wulkanu, gdy stanie się aktywny, ponieważ jest to niebezpieczne:Inne aktywne wulkany, które możemy znaleźć w Europie, znajdują się w Rosja a wśród nich wyróżniają się wulkan Shiveluch, Karymsky i Bezymianny. Jeśli chcesz zobaczyć ich zdjęcia, zalecamy przeczytanie następującego artykułu: Lista głównych aktywnych wulkanów na Eva GomezZaktualizowano 29 Ten artykuł został udostępniony 33 razy. Spędziliśmy wiele godzin na zbieraniu tych informacji. Jeśli Ci się podobało, udostępnij, proszę: Szacuje się, że na świecie znajduje się 1500 potencjalnie aktywnych wulkanów. Usytuowane są na powierzchni Ziemi, a z ich wnętrza wydobywa się lawa, substancje piroklastyczne oraz wulkaniczne gazy. Wiele z nich znajduje się w Europie. Przygotowaliśmy listę najciekawszych krajów i miejsc, w których można zobaczyć aktywne wulkany. 15 Zobacz galerię Shutterstock Tylko w październiku doszło do kilku erupcji wulkanów na świecie. Wulkan Popocatepetl w Meksyku wyrzucił w powietrze ogromne ilości dymu i pyłów. Za pomocą systemu monitorującego wulkan zarejestrowano, że w ciągu doby z wnętrza krateru 149 razy wydobywały się kłęby dymu, a drgania ziemi łącznie trwały 779 minut. Na Starym Kontynencie specjaliści Narodowego Instytutu Geofizyki i Wulkanologii Włoch (INGV) odnotowali nowy wybuch wulkanu Etna, któremu towarzyszył duży wzrost aktywności sejsmologicznej. Epicentrum znajdowało się na głębokości 9 km od powierzchni. W sierpniu br. na włoskiej wyspie Stromboli (należącej do archipelagu Wysp Liparyjskich) również doszło do wybuchu wulkanu. Spadł tam wówczas niemal "deszcz" lapilli, czyli wulkanicznych cząstek. Wywołały one serię pożarów w różnych częściach wyspy. Czytaj więcej: 6 najgroźniejszych wulkanów na świecie. Nigdy nie wiadomo, kiedy się uaktywnią Na czym polega erupcja wulkanu? Erupcja wulkanu to zjawisko wydostawania się na powierzchnię ziemi lub do atmosfery jakiegokolwiek materiału wulkanicznego, czyli magmy (gorącej, stopionej masy krzemianów i glinokrzemianów z domieszkami tlenków i siarczków oraz z dużą ilością wody i gazów), materiałów piroklastycznych (są to produkty, które powstają w wyniku rozpylania płynnej lawy i krzepnięcia jej w powietrzu oraz przez rozpylanie skał rozkruszonych w wyniku erupcji, np. pyły, popioły, pumeks) albo substancji lotnych (gazów i par). Jakie są konwekcje wybuchu wulkanów? Kilka lat temu, po wybuchu wulkanu Eyjafjallajökull na Islandii, na masową skalę odwoływano loty w całej Europie. Wykazujący wzmożoną aktywność wulkan Gunung Agung znajdujący się na wyspie Bali tworzył takie zagrożenie, że trzeba było ewakuować dziesiątki tysięcy osób. Jak naukowcy są w stanie przewidzieć erupcję wulkanu? Zwykle na ich szczytach i zboczach montuje się czujniki rejestrujące aktywność sejsmiczną oraz poziom siarki, a we wnętrzach kraterów urządzenia badające ciśnienie. Amerykańska agencja naukowo-badawcza United States Geological Survey szacuje się, że na świecie znajduje się 1500 potencjalnie aktywnych wulkanów. Gdzie w Europie i na świecie możemy zobaczyć aktywne wulkany? 1/15 Włochy Shutterstock Na Półwyspie Apenińskim oraz jego przyległych wyspach występuje znaczna aktywność wulkaniczna. Znajdują się tam trzy czynne wulkany oraz wiele innych drzemiących, jak i wygasłych. Według Global Volcanism Program prowadzonego przez Smithsonian Institution we Włoszech jest 14 wulkanów. Do aktywnych wulkanów należy Etna na Sycylii, Ferdinandea − znajdująca się kilka km na północny zachód od Pantellerii, krótko żyjąca wyspa wulkaniczna, powstała w 1831 i znikła w 1835 r., Stromboli na wyspie Stromboli w archipelagu Wysp Liparyjskich oraz Wezuwiusz koło Neapolu, którego ostatnia erupcja miała miejsce w 1944 roku. We Włoszech nie brakuje również śpiących wulkanów. Na wyspie Ischia znajdziemy wulkaniczny kompleks o tej samej nazwie, w Toskanii wulkan Larderello, statowulkan Lipari oraz Pantelleria. Na zachód od Neapolu znajdują się Pola Flegrejskie − duży wulkan, a właściwie kaldera, położona częściowo pod Morzem Tyrreńskim, która składa się z 24 formacji wulkanicznych – kraterów, źródeł termalnych i fumaroli, część z nich leży na dnie Zatoki Neapolitańskiej. Ponadto we Włoszech na Vulcano mieści się Vulcanello, na Wyspach Liparyjskich Vulcano oraz Vulsinio − kompleks wulkanów na północny zachód od Rzymu. 2/15 Grecja Shutterstock W Grecji jest 10 wulkanów, z których dwa wybuchły w ciągu ostatnich 150 lat: Nisyros i Santorini. Nisyros położony jest na Morzu Egejskim, po raz ostatni wybuchł w 1888 r. Wulkan Santorini położony jest na wyspie o tej samej nazwie. Ostatni raz wybuchł w 1950 r. Dziś emituje tylko parę i gazy. W 1650 roku kiedy wyspa była znana jako Thera, doznała katastrofalnej erupcji ze wskaźnikiem wybuchowości wulkanicznej na poziomie 7 (najwyższy poziom to 8) - co czyni ją jedną z największych erupcji wulkanicznych w historii. Erupcja zmiotła z powierzchni pobliskie miasto Akrotiri, które podobnie jak Pompeje zamieniło się dosłownie w popiół. 3/15 Wyspy Kanaryjskie Karolina Walczowska / Onet Wyspy Kanaryjskie są wyspami pochodzenia wulkanicznego. Najwyższym szczytem Hiszpanii jest aktywny wulkan Pico del Teide położony na Teneryfie (3718 m Jest to typowy stratowulkan. Wulkan wraz z otoczeniem, łącznie z całą kalderą Las Cañadas jest chroniony w Parku Narodowym Teide. Kolejnym aktywnym, chociaż obecnie uśpiony wulkanem jest Cumbre Vieja na wyspie La Palma. Wulkan ten był dwukrotnie aktywny w ciągu XX wieku, wybuchając w 1949 i 1971 roku. 4/15 Islandia Shutterstock Na Islandii znajduje się około 130 wulkanów, z których 30 jest aktywnych. Co ciekawe, ponieważ znajdują się one na grzbiecie środkowego Atlantyku, wybuchy zdarzają się dość często. Niektóre znaczące erupcje w ostatnich czasach to Holuhraun w 2014 r., Grímsvötn w 2011 r. I Eyjafjallajökull w 2010 r. Aktywność wulkaniczna Islandii nie stanowi wielkiego zagrożenia dla życia mieszkańców i turystów. Większość wulkanów jest daleka od miast i wiosek, a eksperci badają na bieżąco ew. niebezpieczeństwo. 5/15 Etiopia Shutterstock Według wulkanologa i profesora nauk o Ziemi Uniwersytetu w Oksfordzie Davida Pyle'a w Etiopii jest prawie 60 wulkanów, z których jeden - Erta Ale regularnie wybucha od 1873 roku. Uważa się również, że jest to jedno z najgorętszych miejsc na Ziemi. Chociaż pustynny klimat jest gorący i suchy, Erta Ale stała się popularnym miejscem turystycznym. Podróżni mogą wynająć tam przewodnika, który poprowadzi ich do palącej się "dziury" nazywanej często "bramą do piekła". 6/15 Tanzania Shutterstock Ol Doinyo Lengai to aktywny wulkan w północnej Tanzanii, znany miejscowym jako „Góra Boga”. Według US Geological Survey mierzący 2960 m szczyt jest jedynym znanym aktywnym wulkanem, który wyrzuca lawę obciążoną karbonatytem, w temperaturze od 930 (ok. 500 st. Celsjusza) do 1100 stopni Fahrenheita (blisko 600 st. Celsjusza), jest najciekawszą lawą na Ziemi. Chociaż lawa Ol Doinyo Lengai ma stosunkowo niską temperaturę, jest wciąż wystarczająco gorąca, aby spalić prawie wszystko, czego dotknie. Ma również bardziej płynną konsystencję. 7/15 Demokratyczna Republika Konga Ben Houdijk / Shutterstock Dwa z najbardziej aktywnych wulkanów w Afryce znajdują się w Demokratycznej Republice Konga: Nyamuragira, która wybucha bez przerwy od 2018 roku, oraz Nyiragongo, który wykazuje wzmożoną aktywność od 2002 roku. W styczniu tego roku Nyiragongo wystrzelił rzekę lawy... Według wulkanologa Hamaguchi Hiroyuki, Goma, w stolicy prowincji Północnego Kivu zawaliło się 4500 domów i budynków. W wyniku tamtego wybuchu zginęło 245 osób, a 40% miasta zamieniło się w popiół. 8/15 Wyspa Reunion Shutterstock Chociaż w kontynentalnej części Francji wulkany śpią, to nie można powiedzieć tego o francuskiej wyspie Reunion położonej na Oceanie Indyjskim. Co około dziewięć miesięcy wulkan Piton de la Fournaise daje "pokaz pirotechniki". Mimo jego częstej działalności nie stanowi zagrożenia dla wyspiarzy. Wulkan, który znajduje się na Liście UNESCO, jest najczęściej odwiedzaną atrakcją na Reunionie. Turyści mogą odkrywać księżycowy krajobraz pieszo, rowerem, koniem, segwayem lub samochodem. 9/15 Australia Jak podaje australijski rząd, istnieją dwa aktywne wulkany u wybrzeży kontynentu. Mowa o antarktycznych wyspach Heard i McDonalda. Według australijskiej krajowej agencji naukowej CSIRO wulkan Big Ben na wyspie Heard osiąga wysokość 2745 metrów, co czyni go o 517 metrów wyższy, niż góra Kościuszki, najwyższa góra Australii kontynentalnej. Wyspa McDonalda ma również wulkan, który jest tak aktywny, że obszar wyspy podwoił się od 1980 roku. Nie stanowi to jednak zagrożenia dla ludności, ponieważ nikt tam nie mieszka. Ta strona światowego dziedzictwa UNESCO jest niesamowicie zimna i wietrzna, więc jedynymi mieszkańcami są pingwiny, ptaki morskie i foki. 10/15 Nowa Zelandia Shutterstock Cała aktywność wulkaniczna Nowej Zelandii ogranicza się do północnej części wyspy, gdzie co kilka lat dochodzi do niewielkich erupcji. Mowa o terytorium Pacyficznego Pierścienia Ognia. W środkowej części wyspy północnej znajduje się najaktywniejsza strefa wulkaniczna w Nowej Zelandii. Taupo to największe jezioro pochodzenia wulkanicznego. Jest kalderą – czyli kraterem wulkanicznym, który w wyniku gigantycznego wybuchu zapadł się i wypełnił wodą. Niektóre źródła mówią, że Taupo było ostatnim wybuchem (po Yellowstone) tzw. Super wulkanu, który całkowicie zmienił krajobraz okolicy 26 tyś. lat temu. W skład Taupo Volcanic Zone wchodzą wulkany: Ruapehu, Tongaririo/Ngauruhoe, wyspa White Island oraz kaldery Taupo i Okataina. 11/15 Rosja Shutterstock Wulkany Kamczatki to wulkany na Półwyspie Kamczackim w dalekowschodniej części Rosji, które wpisane zostały na listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO. Największym i najbardziej aktywnym wulkanem Kamczatki jest Kluczewska Sopka, regularnych kształtów stożek wulkaniczny, na którego szczycie leży wieczny śnieg, a u jego podnóża znajduje się przepiękne jezioro, w którego czystych wodach odbija się góra. Wulkan ten ma wysokość 4750 m To także jeden z najwyższych i najbardziej aktywny wulkan w Eurazji. 12/15 Indonezja Shutterstock W Indonezji aktywnych jest ok. 130 wulkanów. Ich erupcje są niezwykle gwałtowne i bardzo często stanowią ogromne zagrożenie dla ludności, która gęsto zasiedla bardzo żyzne wulkaniczne ziemie. Wyspy wchodzące w skład indonezyjskiego archipelagu znajdują się w tzw. pacyficznym pierścieniu ognia - otaczającej Ocean Spokojny strefie częstych trzęsień ziemi i erupcji wulkanicznych. Wulkan Krakatau należy do najbardziej słynnych wulkanów zarówno na Indonezji, jak i na całym świecie. Jego erupcja z 1883 roku uznawana jest za jedną z największych katastrof naturalnych. Wybuch dosłownie zmiótł 70 proc. powierzchni wyspy, życie straciło 35 tys. osób. Wulkan Merapi to również czynny wulkan położony w środkowej części Jawy, w pobliżu sporego miasta Yogyakarta. Co ciekawe Merapi wyemitował do tej pory największą ilość materiału piroklastycznego spośród wszystkich wulkanów na świecie. 13/15 Antarktyda Shutterstock Na jednym z najzimniejszych i najsuchszych miejsc na planecie znajdują się dwa aktywne wulkany: Erebus, który wybucha nieprzerwanie na przestrzeni ostatnich kilku dekad (ostatnia jego erupcja miała miejsce w 2014 roku), oraz wulkan Deception Island, który wybuchnął w 1967 r., 1969 r. i 1970 roku. Przed 2017 rokiem uważano, że na Antarktydzie było tylko 47 wulkanów (aktywnych i uśpionych). Jak donosi The Guardian, naukowcy odkryli niedawno 91 nowych wulkanów znajdujących się pod lodem i chociaż erupcja nigdy nie dotrze na powierzchnię, może stopić lód spod ziemi i podnieść globalny poziom mórz. 14/15 USA Shutterstock Według US Geological Survey w Ameryce znajduje się 160 potencjalnie aktywnych wulkanów. Większość jest na Alasce (w sumie 141). Reszta znajduje się w Kalifornii, Oregonie, Waszyngtonie, Hawajach, Utah, Idaho, Nowym Meksyku, Arizonie, Nevadzie, Kolorado i Wyoming. Dużo mówi się o tykającej bombie, jaką jest Wulkan, który znajduje się pod Parkiem Narodowym Yellowstone w USA. Wybucha on bowiem raz na 600 tys. lat, a że od ostatniej erupcji minęło już aż 640 tys. lat, możemy spodziewać się kataklizmu w każdej chwili. 15/15 Onet On Tour: Węgry - Zwiastun #2 Data utworzenia: 29 października 2019 13:41 To również Cię zainteresuje Masz ciekawy temat? Napisz do nas list! Chcesz, żebyśmy opisali Twoją historię albo zajęli się jakimś problemem? Masz ciekawy temat? Napisz do nas! Listy od czytelników już wielokrotnie nas zainspirowały, a na ich podstawie powstały liczne teksty. Wiele listów publikujemy w całości. Znajdziecie je tutaj. | | Volcanoes & Earthquakes trzęsienia (Pokaż) Wszystko >M3 >M4 >M5 >M6 M7+ / ostatnich 24h - ostatnich 48h - w ubiegłym tygodniu - ostatnie 2 tygodnie / archiwum | Lista Nowości: Etna – najwyższy i największy wulkan w Europie Etna to wszystkim znany czynny stratowulkan we Włoszech na wschodnim wybrzeżu Sycylii. Wulkan ten ma powierzchnię przynjamniej 1250 kilometrów kwadratowych. I obecnie ma wysokość 3340 m Jednak jego wysokość ciągle ulega zmianie, a to jest spowodowane jego aktywnością. Niektóre obszary tego wulkanu od 1987 roku są chronione przez Park Regionalny Etna. Natomiast na listę światowego dziedzictwa UNESCO został wpisany w 2013 roku. Najbardziej aktywny wulkan Wulkan Etna jest jednym z najbardziej aktywnych wulkanów na świecie. Ludzie, którzy mieszkają blisko niego są ciągle narażeni na bezpieczeństwo. W odległości 5 kilometrów od wulkanu mieszka około 100 osób. Niedaleko wulkanu jest kilkanaście miejscowości, np. Giarre, Linguaglossa, Maletto, Adrano, Belpasso. Wulkan ten cały czas daje o sobie znać i można obserwować wydobywające się z niego gazy oraz para. Natomiast podczas erupcji wyrzuca materiał piroklastyczny, a są w tym też bomby wulkaniczne i popiół. Erupcje wulkanu Pierwsze wzmianki dotyczące erupcji tego wulkanu pochodzą z około 1500 r. i od tamtej pory zostało zanotowane około 200 jego wybuchów. Jego największa erupcja była w 1669 roku i trwała ona aż 4 miesiące od 11 marca do 11 lipca. 1669 roku. Natomiast ostatnie erupcje miały miejsce 8 kwietnia 2010 roku, od 25 sierpnia 2010 do 27 kwietnia 2013 roku, 3 września 2013 roku oraz 16 maja 2015 roku. Coś dla turystów Etna cudownie wygląda zimą, kiedy jego szczyt oraz zbocza są pokryte śniegiem dzięki temu skupia na sobie wzrok wielu turystów. Dzięki temu wybiera się na niego wielu narciarzy. Poza tym blisko niego znajduje się wiele muzeów, które można przy okazji zwiedzać, a do tego organizowane są wycieczki piesze czy rowerowe. Według mitologii Informację na temat tego wulkanu można znaleźć również w starożytnych mitach, które mówią, że w jego wnętrzu znajdowała się kuźnia Hefajstosa. To właśnie w tej kuźni syn Zeusa oraz Hery wykuwał dla swojego ojca pioruny. We wnętrzu byli również cyklopi, a jednym z nich był Polifem, który był synem Posejdona, miał jedno oko pośrodku czoła. To właśnie do jego niewoli trafił Odys, który powracał do Itaki. W wyniku burzy jego okręty znalazły się w krainie cyklopów u podnóża wulkanu, gdzie Polifem zjadł towarzyszy Odysa. Natomiast Odysowi udało się uciec, ponieważ upił Polifema, a potem go oślepił kołkiem oliwnym. Kiedy Odys uciekał, Polifem rzucał w niego skały, które odrywał z Etny. 4 – TRZĘSIENIA ZIEMI I WULKANIZM Opis planszy i legendy Mapa „Trzęsienia ziemi i wulkanizm” przedstawia obszary sejsmiczne na kuli ziemskiej oraz rozmieszczenie wulkanów, grzbietów i rowów oceanicznych. Występowanie zjawisk sejsmicznych i wymienionych form ukształtowania powierzchni ziemi i dna oceanów jest ściśle związane z przebiegiem granic płyt litosfery, pokazanym na poprzedniej planszy „Tektonika – płyty litosfery”. Wyjmij planszę z teczki i ułóż tak, aby wypukły czarny trójkąt znalazł się w prawym dalszym rogu. Zanim zaczniesz oglądać mapę, zwróć uwagę na dodatkowe informacje, znajdujące się na planszy. Tytuł mapy umieszczono w lewym dalszym rogu planszy. W kolejnym wierszu znajduje się skala liczbowa mapy. Mapa została wykonana w skali 1: 90 000 000 (jeden do dziewięćdziesięciu milionów). Skala mapy określa, jaki jest stosunek odległości na mapie do odległości w terenie. Skala 1: 90 000 000 oznacza, że 1 cm na mapie odpowiada 90 000 000 cm, czyli 900 km na powierzchni ziemi. Taka skala pozwala pokazać na jednej planszy wszystkie kontynenty. Niestety w tej skali mają one małą powierzchnię. Dlatego czytanie tej mapy wymagać będzie od Ciebie dużej precyzji i uwagi. W prawym bliższym rogu planszy umieszczono cyfrę 4. To numer strony, który jest równocześnie numerem planszy. Zanim zaczniesz poznawać treść mapy, sięgnij po oddzielną planszę „Legenda”. Po dokładnym przeczytaniu informacji, w niej zawartych, twoja praca będzie przebiegała sprawniej. Na planszy „Legenda” znajdziesz informacje o sposobie, w jaki przedstawiono na mapie siatkę kartograficzną oraz kontynenty. Na omawianej mapie umieszczono następujące wypukłe elementy siatki kartograficznej, pokazane również na innych mapach w atlasie w tej skali. Są to: ramka mapy. Ma kształt zbliżony do elipsy. Tworzą ją następujące linie siatki kartograficznej: na północy i południu linie, obrazujące bieguny, a na wschodzie i zachodzie południk 170° długości geograficznej zachodniej. Bieguny na kuli ziemskiej są punktami, jednak w zastosowanym odwzorowaniu mają postać linii. Dlaczego tak się dzieje, wyjaśniliśmy przy okazji planszy „Świat – siatka kartograficzna”. Również przy okazji omawiania tej planszy, opisaliśmy, dlaczego południk 170° jest prawą i lewą ramką mapy. równik, oznaczony linią złożoną z dużych kropek. W druku barwnym kropki są czarne. Równik biegnie poziomo, przez środek mapy. Jego wartość została opisana w stopniach geograficznych po prawej stronie ramki. Jest to 0°. Równik dzieli kulę ziemską na dwie półkule: północną i południową. zwrotniki i koła podbiegunowe, narysowane czarną linią złożoną z krótkich odcinków. Przebieg zwrotników i kół podbiegunowych jest podobny do przebiegu równika. Biegną poziomo od lewej do prawej ramki mapy. Zaczynając od północy najpierw znajdziesz linię koła podbiegunowego północnego, później Zwrotnik Raka, a następnie równik. Kierując się na południe od równika, znajdziesz zwrotnik Koziorożca i koło podbiegunowe południowe. Wartości zwrotników i kół podbiegunowych opisano w stopniach geograficznych po prawej stronie ramki. Wartość koła podbiegunowego północnego to 66°33´ szerokości geograficznej północnej, zwrotnika Raka 23°27´ szerokości geograficznej północnej, zwrotnika Koziorożca 23°27´ szerokości geograficznej południowej, koła podbiegunowego południowego 66°33´ szerokości geograficznej południowej. południki 0° i 180°, pokazane linią złożoną z drobnych kropeczek, a w druku barwnym grubszą, czarną, ciągłą linią. Południk zero stopni biegnie z północy na południe, przez środek mapy, łącząc bieguny. Południk 180° ma podobny przebieg, ale położony jest bliżej prawej ramki mapy. Południki 0° i 180° nie są opisane na mapie. Południki 0° i 180° dzielą kulę ziemską na dwie półkule: wschodnią i zachodnią. Przebieg wypukłej siatki kartograficznej jest pokazany jedynie na oceanach. Wszystkie linie siatki kartograficznej, poza równikiem i liniami tworzącymi ramkę mapy, są przedłużone o kilka milimetrów poza ramki. Siatka kartograficzna w czarnym druku jest taka sama, jak siatka pokazana na planszy „Świat – siatka kartograficzna”. Linię brzegowa lądów narysowano równoległą, podwójną linią: ciągłą od strony oceanów i kropkowaną od strony lądów. Zarówno wnętrza kontynentów jak i oceany są gładkie. W druku barwnym wybrzeża oznaczono czarną linią, kontynenty są zielone a oceany niebieskie. W wielu miejscach sygnatury obszarów sejsmicznych, wulkanów, grzbietów i rowów oceanicznych pokrywają się z siatką kartograficzną lub rysunkiem linii brzegowej. W takiej sytuacji linie siatki i wybrzeża zostały przerwane. Jak wiesz, równik dzieli kulę ziemską na półkulę północną i południową, a południki 0° i 180° na półkulę zachodnią i wschodnią. Pośrodku mapy znajdziesz przecięcie równika z południkiem 0°. To przecięcie wyznacza cztery ćwiartki kuli ziemskiej. Są to: ćwiartka północno-zachodnia, zajmująca lewą, dalszą część mapy. W tej ćwiartce leży w całości Ameryka Północna. Na północy kontynent ten rozciąga się od ramki mapy aż do południka 0°. Północno wschodnią część kontynentu zajmują wyspy. Na wschodzie ćwiartki, przy południku 0° znajduje się zachodni fragment Europy, a na południe od niego zachodnia część Afryki. Na południu ćwiartki, przy równiku, leży północna część Ameryki Południowej. ćwiartka północno-wschodnia, zajmująca prawą, dalszą część mapy. W tej ćwiartce leżą: Europa, bez zachodniej części kontynentu, niemal cała Azja, bez północno- wschodniego skrawka kontynentu. Na południowym zachodzie ćwiartki znajduje się północno wschodnia część Afryki. ćwiartka południowo-zachodnia, znajdująca się w lewej, bliższej części mapy. W tej ćwiartce mieści się niemal w całości Ameryka Południowa, bez północnego fragmentu kontynentu oraz na południu ćwiartki połowa Antarktydy. ćwiartka południowo-wschodnia, znajdująca się w prawej bliższej części mapy. W północno-zachodniej części ćwiartki leży południowa część Afryki. W północno- wschodniej części ćwiartki znajduje się Australia i na północ od niej, przy równiku, wyspy należące do Azji. Na południu ćwiartki, przy dolnej ramce mapy leży połowa Antarktydy. Przy dalszym brzegu planszy, pomiędzy tytułem mapy a trójkątem, znajduje się objaśnienie czterech sygnatur, użytych jedynie na tej mapie i nie wyjaśnionych w legendzie. Są to: obszary sejsmiczne, pokazane fakturą złożoną z kropek. W druku barwnym żółte. wybrane wulkany, oznaczone wypukłym trójkątem z wklęsłym środkiem. W druku barwnym trójkąt ma czarną obwódkę i czerwoną powierzchnię. Wulkany nie są opisane na mapie. grzbiety oceaniczne, oznaczone granatową, linią przerywaną. Nie opisane na mapie. rowy oceaniczne, narysowane dwiema ciągłymi, równoległymi liniami. W druku barwnym rowy oceaniczne są pokazane rysunkiem bardzo spłaszczonej, wydłużonej elipsy, o granatowej obwódce i białym wnętrzu. Nie są opisane na mapie. Opis geograficzny Trzęsienia ziemi to drgania lub kołysanie, odczuwalne na powierzchni Ziemi. Zjawisko to jest zazwyczaj spowodowane przemieszczeniem mas skalnych w głębi Ziemi. Do trzęsień ziemi najczęściej dochodzi na granicach płyt litosfery, zwłaszcza w miejscach, gdzie płyty napierają na siebie czyli w strefach subdukcji lub tam, gdzie przemieszczają się równolegle do siebie w przeciwnych kierunkach. Jeśli z jakiegoś powodu wzajemny ruch płyt zostaje zablokowany, w skorupie ziemskiej dochodzi do ogromnych naprężeń. Po jakimś czasie stają się one tak duże, że zablokowane skały gwałtownie przemieszczają się. Jest to odczuwalne na powierzchni Ziemi jako trzęsienie. Kiedy dziennikarze w mediach mówią o trzęsieniu ziemi, zazwyczaj używają sformułowań: „trzęsienie ziemi o sile 8° w skali Richtera”, „epicentrum trzęsienia znajdowało się w okolicach miasta...” Otóż epicentrum to miejsce na powierzchni Ziemi, w którym odczuwa się najsilniejsze wstrząsy. Jest ono położone bezpośrednio nad hipocentrum, czyli miejscem pod powierzchnią ziemi, w którym doszło do przemieszczenia skał. Natomiast siłę trzęsienia ziemi określa się za pomocą skali Richtera. Jest to dziesięciostopniowa skala, w której wstrząsy o sile poniżej 2 stopni są nieodczuwalne dla człowieka, natomiast wstrząsy o sile powyżej 8 stopni są katastrofalne w skutkach. Skala jest tak skonstruowana, że każdy kolejny stopień to trzęsienie o dziesięciokrotnie większej sile. Trzęsienia ziemi są szczególnie niebezpieczne na terenach gęsto zaludnionych. Silne wstrząsy naruszają konstrukcje budynków, mostów i innych budowli, niszczą drogi, linie kolejowe, sieci wodociągowe, gazowe, elektryczne. To właśnie walące się budynki oraz pożary, powstałe na skutek wstrząsów, są dla ludzi bardziej niebezpieczne niż same wstrząsy i powodują śmierć czasem ogromnej ilości osób. Mogłoby się wydawać, że trzęsienia ziemi, których hipocentra znajdują się pod dnem oceanu, są niegroźne dla ludzi. Niestety i one niosą za sobą poważne niebezpieczeństwo. Drgania dna oceanu wywołują tsunami czyli ogromne fale, które przemieszczają się z wielką prędkością i zalewają wybrzeża kontynentów. Termin tsunami pochodzi z języka japońskiego i oznacza falę portową. Zjawisko to może zaistnieć wyłącznie w dużym zbiorniku wodnym, dlatego na Ziemi tsunami zagrażają głównie wybrzeżom Oceanu Spokojnego. 11 marca 2011 r. trzęsienie ziemi o sile 9° w skali Richtera miało miejsce w Japonii. Epicentrum trzęsienia znajdowało się 130 km od wschodnich wybrzeży tego kraju. Tsunami, które nawiedziło całe wschodnie wybrzeże Japonii, miało wysokość ponad 10 m! Na równinach woda wdarła się 10 km w głąb lądu. Wiele nadmorskich miejscowości zostało dosłownie zmytych z powierzchni Ziemi. Przez niecałą dobę tsunami dotarło do Hawajów, wybrzeży Ameryki Północnej i Południowej i spowodowało tam straty materialne szacowane na wiele milionów dolarów. Współczesna nauka nie umie dokładnie przewidzieć kiedy i gdzie wystąpi trzęsienie ziemi. Co prawda 11 marca 2011 r. dzięki japońskiemu systemowi ostrzegania, telewizja nadała alarmową informację o zbliżających się wstrząsach, co uratowało życie wielu ludzi. Jednak to zbyt późno, by zapobiec katastrofie. Dlatego jedyną metodą radzenia sobie z tym zjawiskiem jest zabezpieczanie się przed jego skutkami. W krajach wysoko rozwiniętych, na obszarach leżących w strefach aktywnych sejsmicznie, stosuje się specjalne technologie w budownictwie. Budynki tam stawiane mają wytrzymałe, elastyczne szkielety oraz podpory z gumy i stali, które mają za zadanie tłumić wstrząsy. Niestety są to rozwiązania kosztowne i z tego względu rzadko stosowane w uboższych krajach. Jak już stwierdziliśmy obszary sejsmiczne, czyli obszary częstych trzęsień ziemi, znajdują się głównie na granicach płyt litosfery, zwłaszcza tam, gdzie płyty napierają na siebie albo poruszają się równolegle w tych samych kierunkach. Obszary sejsmiczne, oznaczone na omawianej mapie, pokrywają się więc w większości z granicami płyt litosfery, zaznaczonymi na mapie „Tektonika – płyty litosfery”. Na kuli ziemskiej wyróżniamy dwie strefy, gdzie zjawiska sejsmiczne są szczególnie aktywne. Pierwsza z nich to „Ognisty Pierścień Pacyfiku” czyli obszar położony wokół Oceanu Spokojnego: zachodnie wybrzeża obu Ameryk, wschodnie wybrzeża Azji, północne wybrzeża kontynentu australijskiego oraz wyspy Nowa Gwinea i Nowa Zelandia. To tutaj notuje się około 75 – 80% wszystkich trzęsień ziemi mających miejsce na naszej planecie. Drugi obszar dużej aktywności sejsmicznej znajduje się w Eurazji na terenach wypiętrzonych podczas fałdowań alpejskich. Jest to pas, obejmujący południową Europę, Turcję, Iran, Himalaje i wyspy Archipelagu Malajskiego: Sumatrę, Jawę, Borneo i Celebes. Obszar ten pokrywa się z południową granicą Eurazjatyckiej płyty litosfery. Pozostałe strefy sejsmiczne to strefy ryftów, czyli obszary, gdzie płyty litosfery odsuwają się od siebie. Przykładem takiej strefy jest Grzbiet Śródatlantycki, ciągnący się mniej więcej przez środek Oceanu Atlantyckiego. Większa część grzbietu leży pod wodą, jedynie jego fragmenty wznoszą się ponad poziom oceanu. Takim obszarem, położonym powyżej poziomu oceanu, jest Islandia, wyspa, na której zjawiska sejsmiczne i wulkaniczne są bardzo aktywne. Wulkan był w mitologii rzymskiej bogiem ognia. Współczesna nauka za wulkan uważa miejsce, gdzie z ziemi wydobywa się lawa i inne produkty, towarzyszące jego wybuchowi. Najczęściej ma on formę stożka o mniej lub bardziej stromych zboczach, ale zdarzają się wulkany w kształcie szczeliny w ziemi, z której wypływa lawa. Wulkany najczęściej powstają na granicach płyt litosfery: w strefach ryftu, czyli tam gdzie płyty odsuwają się od siebie lub w strefach subdukcji, czyli w miejscach gdzie jedna z płyt wsuwa się pod drugą. Magma czyli płynne skały, które podczas wybuchu wulkanu wydobywają się na powierzchnię ziemi lub dno oceanu, nazywa się lawą. Temperatura lawy sięga kilkuset a nawet kilku tysięcy stopni Celsjusza. Oprócz lawy, podczas wybuchu ze stożka wulkanu wydobywają się trujące opary siarki i dwutlenku węgla, chmury popiołów oraz mniejsze lub większe fragmenty skał. Erupcja czyli wybuch wulkanu może być tak samo katastrofalna w skutkach, jak trzęsienie ziemi. Znanym przykładem jest wybuch, leżącego w południowych Włoszech, Wezuwiusza w czasach starożytnych w 79 r. Wybuch zniszczył leżące na stokach wulkanu Pompeje, Herkulanum i Stabie. Na miasta te posypały się rozżarzone fragmenty skał, które powodowały pożary, walenie się budynków i zabijały ludzi. Mieszkańców uśmiercały również trujące gazy, wydobywające się z wulkanu. Po trwającej trzy dni erupcji, miasta pokryła kilkumetrowa warstwa popiołów. W 1815 roku wybuchł, leżący na małej indonezyjskiej wysepce, wulkan Tambora (ćwiartka południowo-wschodnia). Słup wybuchu osiągnął wysokość 44 km, a sam wybuch słychać było w promieniu 2 tysięcy kilometrów. Erupcja wulkanu spowodowała śmierć blisko 12 tysięcy osób. Ilość i zasięg wyrzuconych w powietrze pyłów były tak duże, że utrzymywały się one w atmosferze Ziemi przez dłuższy czas, powodując zmiany klimatyczne. Rok 1816 nazwano „rokiem bez lata”. Spadek temperatury był tak duży, że w miesiącach letnich wystąpiły przymrozki i opady śniegu, niszcząc uprawy, powodując klęskę głodu i sprzyjając epidemii tyfusu. Łączną liczbę ofiar tego wybuchu ocenia się na około 200 tysięcy osób! Pomimo niebezpieczeństwa ludzie chętnie zamieszkują zbocza i tereny wokół wulkanów. Jedną z korzyści, jakie płyną z osiedlania się w tych rejonach, jest żyzna gleba, utworzona na zastygłej lawie, pozwalająca osiągnąć znaczne zbiory. Inny przykład czerpania korzyści z zamieszkiwania terenów wulkanicznych znajdziemy na Islandii. Wyspa ta leży na Grzbiecie Śródatlantyckim, który jest strefą ryftu, a więc strefą zwiększonej aktywności wulkanicznej. Islandczycy wykorzystują energię geotermalną, pochodzącą z gorących wód podziemnych, do produkcji energii elektrycznej oraz ogrzewania mieszkań. Wytwarzanie energii w ten sposób jest do tego stopnia korzystne, że zimą ogrzewa się niektóre chodniki w Reykjaviku (czytaj Rejkiawiku), stolicy Islandii! Życie w strefach zagrożonych wybuchem wulkanu zmusza do prowadzenia ciągłych obserwacji jego aktywności. Okazuje się, że w niektórych przypadkach udaje się przewidzieć, kiedy nastąpi erupcja. 18 maja 1980 roku wybuchł wulkanu St. Helens (ćwiartka północno-zachodnia). Była to jedna z pierwszych erupcji, która została przepowiedziana przez służby wulkanologiczne. Wulkan St. Helens znajduje się na zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych, na obszarze „Ognistego Pierścienia Pacyfiku”. Wybuch, który nastąpił 18 maja, poprzedziło powstanie wybrzuszenia na zboczu wulkanu oraz seria trzęsień ziemi. Po jednym z nich osunęło się północne zbocze góry. Bezpośrednio po nim nastąpiła erupcja wulkanu. Wyrzuciła ona w powietrze prawie jedną trzecią objętości góry i miała siłę 20 tysięcy razy większą niż pierwsza bomba atomowa zrzucona na Hiroszimę. Dzięki prowadzonym obserwacjom erupcję przewidziano z dwutygodniowym wyprzedzeniem, co pozwoliło ewakuować ludzi, mieszkających w okolicach wulkanu St. Helens. Najwięcej czynnych wulkanów naszego globu znajduje się w „Ognistym Pierścieniu Pacyfiku”. W Stanach Zjednoczonych należą do niego między innymi wulkany położone na Alasce oraz opisany wulkan St. Helens. W Meksyku, na zwrotniku Raka, znajduje się Paricutin (czytaj parikutin) (ćwiartka północno-zachodnia), który narodził się w czasach współczesnych, na oczach zdumionych rolników. W lutym 1943 r. na polu kukurydzy, należącym do miejscowego farmera, pojawiła się szczelina, z której zaczęły wydobywać się gazy, popioły i rozżarzone fragmenty lawy. Następnego dnia stożek wulkanu miał już 50 m, a po tygodniu 100 m wysokości! Aktywność wulkanu rosła. W lipcu ewakuowano ludność zamieszkującą pobliskie wsie, gdyż z wulkanu zaczęły wypływać potoki lawy. W sierpniu jedynym śladem po ewakuowanych miejscowościach były, wystające ponad zastygłe potoki lawy, wieże kościoła w jednej z nich. Aktywność Paricutina trwała do 1952 roku, kiedy to wulkan ucichł. Stożek wulkanu osiągnął wysokość 424 metry ponad pole kukurydzy, z którego się narodził, a po którym nie zostało ani śladu. W strefie „Ognistego Pierścienia Pacyfiku” w Ameryce Południowej, w Andach znajdują się najwyższe na świecie wulkany. Najwyższy z nich to, leżący na zwrotniku Koziorożca, Ojos del Salado (czytaj ohos del salado) (ćwiartka południowo-zachodnia), o wysokości 6893 m. Obecnie wulkan jest nieaktywny. Drugi pod względem wysokości jest Llullaillaco (czytaj jujaijako) (ćwiartka południowo-zachodnia), leżący na granicy Chile i Argentyny. Mierzy on 6739 m. Jest najwyższym na świecie czynnym wulkanem. Na zachodnich wybrzeżach Oceanu Spokojnego najbardziej znanymi wulkanami są: Kluczewska Sopka (ćwiartka północno-wschodnia), leżąca w Rosji na Kamczatce, będąca najbardziej aktywnym wulkanem Eurazji, Fudżi (ćwiartka północno-wschodnia), najwyższy szczyt Japonii oraz wulkany leżące na Filipinach. Drugi obszar intensywnej działalności wulkanicznej, podobnie jak w przypadku zjawisk sejsmicznych, obejmuje strefę fałdowań alpejskich w Eurazji. Jest to pas ciągnący się od południa Europy, poprzez obszar Turcji i Iranu, Himalaje oraz wyspy Archipelagu Malajskiego: Sumatrę i Jawę. W pasie tym najbardziej znane wulkany to: włoska Etna (ćwiartka północno-wschodnia), najwyższy szczyt Kaukazu – Elbrus (ćwiartka-północno wschodnia) oraz leżące na wyspach Archipelagu Malajskiego Tambora i Krakatau (ćwiartka południowo-wschodnia). W Afryce najbardziej znanym wulkanem jest Kilimandżaro (ćwiartka południowo- wschodnia). Leży on w środkowo-wschodniej części kontynentu, na południe od równika. Wulkan ten powstał na skutek pęknięcia tektonicznego litosfery we wschodniej części Afryki. Kilimandżaro jest najwyższym szczytem kontynentu. Jego wysokość to 5895 m. Grzbiety oceaniczne można opisać jako góry na dnie oceanu. Czasem ich szczyty wznoszą się ponad poziom wody, tworząc wyspy. Taką wyspą jest Islandia, leżąca na Grzbiecie Śródatlantyckim (ćwiartki północno-zachodnia i południowo-zachodnia). Grzbiety oceaniczne tworzą się w strefach ryftu, a więc tam, gdzie przez pęknięcia w litosferze wydobywa się lawa, tworząc nową skorupę ziemską. Oprócz Grzbietu Śródatlantyckiego na mapie zaznaczono Wzniesienie Wschodniopacyficzne (ćwiartka południowo- zachodnia), leżące na Oceanie Spokojnym oraz system grzbietów na Oceanie Indyjskim. Rowy oceaniczne powstają w strefach subdukcji, a więc tam, gdzie jedna z płyt litosfery wsuwa się pod drugą. Są to głębokie, wąskie i długie obniżenia dna oceanu, sięgające 5 i więcej kilometrów głębokości. Najgłębszy rów oceaniczny – Rów Mariański znajduje się na wschód od Azji (ćwiartka północno-wschodnia). Jego głębokość to prawie 11 kilometrów. Rowy oceaniczne występują najczęściej wzdłuż archipelagów. Przykładem mogą być: Rów Filipiński, leżący u zachodnich wybrzeży Filipin (ćwiartka północno-wschodnia) lub Rów Jawajski, znajdujący się na południowy zachód od Archipelagu Malajskiego (ćwiartka południowo-wschodnia). Rowy oceaniczne mogą tworzyć się również u wybrzeży lądów. Przykładem jest Rów Atakamski (ćwiartka południowo zachodnia) ciągnący się wzdłuż zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej. Po zakończeniu czytania schowaj planszę z powrotem do teczki. Pliki do pobrania: 04_opis planszy i 04_opis tresci

mapa wulkanów w europie